Menü

Orhun (Köktürk) Alfabesinin Kökeni

Orhun alfabesi, Run alfabesine benzerliğinden dolayı 1891’de Heikel tarafından Run “runik yazı” şeklinde isimlendirilmiştir. Daha alfabe tam olarak bilimsel açıdan çözümlenmeden, 1892 senesinde Otto Donner Orhun alfabesini, Küçük Asya alfabelerinden Likya ve Kayra alfabelerine benzerliğinden dolayı kaynak olarak bu alfabelerden çıkmış̧ olabileceğini çalışmalarına aktarmış ve bunun üzerinde durmuştur. Alfabeyi çözüme kavuşturan Thomsen Donner’in söylediklerini kabul etmemiş, Köktürk yazısının kökeninin ya İran alfabesi aracılığı ile veya doğrudan Arami alfabesi olabileceğini ileri sürmüştür. 1894’te Aristov ve 1897’de Mallitskiy, Orhun alfabesinin Türk damgalarından ortaya çıkmış olacağını ileriye sürer. Reşit Rahmeti Arat ve Ahmet Caferoğlu da bu görüşe katılırlar ve bunun üzerine araştırmalarını desteklemişlerdir. Rus dilcisi E. D. Polivanov 1925’te yazdığı makalede, bu yazının kökenini Türk damgalarına bağlamış olmakla beraber yazının Arami-Sogd ve Pehlevi alfabelerinden de etkilenmiş olabileceğini açıklamış ve bunun yanısıra bu alfabedeki bazı işaretlerin ideografik (resim yazısı) kökenli olduğu üzerinde durmuştur. Ahmet Cevat Emre, bu konuda daha da ileri giderek Türk-runik alfabesindeki tüm işaretlerin ideografik ve Sümer yazısı ile aynı olduğunu belirtmiştir. 1962 senesinde İngiliz türkologlarından Sir Gerard Clauson bu alfabenin kökenini Sogd ve Grek alfabelerine dayandırmıştır. Köktürklerin kullandığı alfabenin kökeni konusunda en son açıklamaları 1993’te Viktor G. Guzev ile G. Klyaştornıy ortaya koymuştur. V. G. Guzev, 2000 senesinde çalışmaları tamamladıktan sonra sunduğu bildiride de mevcut alfabe teorilerini bilimsel bakımdan değerlendirerek Köktürk alfabesinin Türkler tarafından icat edilmiş olduğunu kanıtlamaya çalışmaktadır. Bu çalışmada V. Guzev, her yazının temelinde resim olduğunu vurgulamış ve Köktürk yazısında “en az beş̧ tartışmasız resim işareti” olduğunu söylemiştir. Her yazıda bulunan bu resim işaretleri; Ok, ay, er, çadır, at.

Orhun Abideleri hakkında hazırlamış olduğumuz Slayt Gösterisini indirmek için tıklayın

Bu sitedeki yazı, görsel ve diğer tüm materyaller telif hakkı kapsamında olup lisansı ile korunmaktadır. TürkDili.org internet sitesi yönetiminin yazılı izni olmadan materyallerin tamamının veya bir kısmının kopyalanması, dağıtılması, başka mecralarda yayımlanması suç teşkil eder.